Niepłodność

Terapia przeciwnowotworowa jest skuteczna, w zależności od rozpoznania, u 60-90% dzieci i młodzieży. Jednak nawet przy tak wysokiej skuteczności, mogą pozostać długo utrzymujące się negatywne efekty. Niemalże każda forma terapii przeciwnowotworowej niesie ryzyko dysfunkcji seksualnej, zmniejszonej płodności, lub bezpłodności, zarówno u płci męskiej i żeńskiej. Skutek ten może być przejściowy lub trwały, w zależności od rodzaju leczenia, chemioterapii i radioterapii, lokalizacji nowotworu i lokalizacji leczenia, długości leczenia i czasu jaki upłynął od zakończenia leczenia.

U pacjentów, u których zabieg operacyjny wykonywany z powodu nowotworu zlokalizowanego w obrębie lub w pobliżu gonad (jąder lub jajników), postępowanie chirurgiczne lub jego następstwa mogą spowodować utratę płodności, zwłaszcza gdy gonady muszą być usunięte. U mężczyzn również uszkodzenie nerwów w okolicach jąder może spowodować dysfunkcję seksualną, nawet jeśli sperma może być nadal produkowana. U kobiet, jeśli usunięto macicę i jajniki, nie ma możliwości prokreacji, ale jeśli macica pozostaje nienaruszona, kobieta nadal może być zdolna donosić ciążę. 

 
Chemioterapia może uszkodzić zdolność jąder do produkcji nasienia, jak również uszkodzić funkcje jajników. Dwa najważniejsze czynniki decydujące o wpływie na płodność to: (1) rodzaj leczenia i jego długość, gdyż niektóre leki są bardziej toksyczne dla gonad, a inne mniej; (2) wiek pacjenta, u młodszych dzieci efekt jest mniej szkodliwy. Radioterapia również może być szkodliwa dla gonad, zależnie do rodzaju i dawki terapii oraz lokalizacji w stosunku do gonad.

Objawy

W przypadku nieobecności zaburzeń seksualnych oraz u młodszych dzieci, utrata płodności u mężczyzn nie jest jednoznaczna, ale może się objawiać mniejszą ilością nasienia. Efekt ten może być przejściowy lub trwały. U kobiet, chemioterapia i radioterapia może spowodować nieregularne cykle miesięczne, zmniejszenie miesiączki lub jej zatrzymanie. Objawy te mogą być podobne do występujących w czasie menopauzy (suchość pochwy, uderzenia gorąca). Mogą być one przejściowe lub trwałe, ale ich prawdopodobieństwo będzie zwiększało się z wiekiem pacjenta.

Rozpoznanie

Rozpoznanie może wynikać ze znanej toksyczności leków stosowanych w chemioterapii lub ich dawki oraz promieniowania na gonady. U mężczyzn, niepłodność może być potwierdzona analizą nasienia, biopsją jąder lub określeniem stężenia hormonów we krwi. Diagnostyka niepłodności u kobiet jest odmienna, ze względu na względną trudność w wykonaniu biopsji jajników. Natomiast, możliwa jest analiza cyklu miesięcznego w dłuższym okresie czasu oraz badania stężenia hormonów we krwi.

Leczenie

W czasie terapii przeciwnowotworowej podejmuje się metody ochrony gonad przed szkodliwym działaniem terapii. Polega to na ochronie gonad przed napromienianiem. U kobiet dodatkowo podaje się leki hormonalne zatrzymujące cykl miesięczny. Postępowanie takie jednak wiąże się z możliwą zwiększoną płodnością po zakończonym leczeniu i odstawieniu leków hormonalnych.

Dla wielu pacjentów bezpłodność jest jednak nieunikniona. Dla nich, proponuje się inne możliwości prokreacji. Pacjent otrzymuje informację przed, w czasie i po leczeniu, co ułatwia mu podejmowanie odpowiednich decyzji w odpowiednim czasie. Pewną opcją jest bankowanie materiału tkankowego (rozrodczego). Dzięki takiemu przechowaniu materiału rozrodczego, możliwe będzie w przyszłości zapłodnienie in vitro, w którym plemnik i komórka jajowa są połączone poza organizmem i implantowane do organizmu kobiety. Inną opcją jest zapłodnienie wewnątrzmaciczne, po rozmrożeniu, ogrzaniu, zagęszczeniu nasienia i wprowadzenia go do organizmu płodnej kobiety. Jednym z rozwiązań jest także adopcja.

Problemy z tymi możliwościami polegają jednak na wysokich kosztach oraz niewielkich szansach powodzenia przy wielu z tych procedur. Dodatkowo, komórki rozrodcze najczęściej ulegają uszkodzeniu u pacjentów z chorobą nowotworową, chociaż na szczęście nie obserwowano zwiększonej ilości defektów u dzieci urodzonych po zastosowaniu tych metod in vitro.