Żywienie w trakcie procedury

Przewód pokarmowy (a w szczególności jego błona śluzowa) jest bardzo wrażliwa po zastosowaniu silnej chemioterapii lub radioterapii, która w przypadku napromieniania całego ciała obejmuje też przewód pokarmowy. Podobnie jak szpik kostny, nabłonek błony śluzowej i naskórek (czyli tkanki szybko dzielące się) ulegają znacznemu uszkodzeniu i wymagają stostunkowo długiego czasu do rekonstrukcji. Uszkodzenie śluzóki przewodu pokarmowego może mieć charakter strukturalny (złuszczanie, krwawienia, inwazja flory bakteryjnej), ale prawie zawsze ma charakter czynnościowy (zaburzenie wydzielania śluzu, zahamowanie syntezy enzymów trawiennych) i prowadzi do zaburzego trawienia. Dlatego praktycznie u wszystkich pacjentów po transplantacji obserwujemy luźne stolce, które normalizują się po 3-4 tygodniach.

U pacjentów poddanych intensywniejszej chemioterapii, uszkodzenie strukturalne śluzówek wywołuje ich odczyn zapalny, ze złuszczaniem się nabłonka, bolesnymi zmianami w jamie ustnej, gardle, przełyku i bólami brzucha. Z czasem śluzowka odnawia się i dolegliwości ustępują.

Opisane zmiany są powodem, dla którego w Oddziale Transplantacji Szpiku wprowadzono odrębne zasady dotyczące żywienia pacjenta, przedstawione w poniższych odpowiedziach.

Czy i co moje dziecko może jeść w trakcie pobytu w OTSK?

O ile nie wystąpią jakieś szczególne powikłania ze strony przewodu pokarmowego (np. chirurgiczne), pacjenci mogą przyjmować posiłki. Najczęściej to sami pacjenci decydują o tym, czy chcą jeść. Jednak pokarmy przyjmowane przez pacjenta podczas transplantacji muszą być bezmleczne i bezglutenowe.

Oddział ma dietetyka, który pomaga lekarzom i rodzicom w ustaleniu właściwej diety.

Posiłki pochodzą z kuchni szpitalnej a w razie potrzeby można je przygotować w kuchence oddziałowej, po przeszkoleniu przez personel lub dietetyka. W kuchence znajduję się lodówka do przechowywania artykułów spożywczych dla pacjenta. Należy pamiętać, aby przygotowane i przyniesione na salę posiłki pacjent zjadał niezwłocznie. Posiłki pozostające w sali ponad 2 godziny należy wyrzucić.

Dlaczego dieta bezmleczna?

Mleko krowie nie jest lekkostrawne dla człowieka, zawiera też białka, które mogą wywoływać alergię. Uszkodzona śluzówka jelit powoduje duże problemy z trawieniem mleka i może nasilać dolegliwości (wzdęcia, przelewania, kurczowe bóle, biegunka). Niestrawione białka mogą stanowić alergeny i wywołać alergię u nowo kształtującego się układu odpornościowego (analogicznie noworodkom nie podaje się pełnego mleka krowiego).

Dlaczego dieta bezglutenowa?

Gluten jest jednym z głównych białek mąki pszennej (jest też w życie, owsie i jęczmieniu) zapewniający wypiekom odpowiednią miękkość i spoistość. Niestety, gluten (zwłaszcza w przypadku upośledzonego trawienia) może wywoływać reakcje toksyczne i alergię. Z tych samych przyczyn produkty z glutenem nie są zalecane u młodczych niemowląt. W OTSK pacjenci otrzymują produkty bezglutenowe. Jeżeli rodzice chcą dostarczyć innych produktów (takich jak ciastka bezglutenowe), mogą je kupić na stoiskach z żywnością bezglutenową (produkty te są oznaczone symbolem przekreślonego kłosa).

Czy będzie stosowane żywienie pozajelitowe?

Większość pacjentów poddawanych procedurze przeszczepowej ma na tyle istotne osłabione trawienie i wchłanianie pokarmów, że konieczne jest zastosowanie żywienia pozajelitowego. Nawet jeśli pacjent jeszcze zjada jakieś pokarmy, to zwykle nie zapewnia to odpowiedniego dopływu substancji odżywczych i stanowi niewystarczające źródło energii. Odnowa szpiku i innych tkanek po transplantacji wymaga dużego nakładu energii, dlatego transplantacja szpiku zostala uznana przez WHO jako ewidentne wskazanie do żywienia pozajelitowego. W OTSK żywienie pozajelitowe rozpoczyna się zwykle 1-2 dni po zakończeniu chemioterapii/radioterapii, nie czekając na osłabienie pacjenta lub spadek masy ciała.

Czy pacjent wróci do normalnego żywienia?

Oczywiście, ale wymaga to odbudowy i wygojenia się zmian zapalnych śluzówek przewodu pokarmowego, co następuje zwykle kilka-kilkanaście dni po wzroście liczby granulocytów. U każdego pacjenta czas ten bywa inny, ale przeciętnie następuje to 20-25 dni po transplantacji. Pacjent zaczyna przyjmować płyny, potem pokarmy stałe. Stopniowo wprowadzone są kolejne pokarmy - jeśli pacjent zacznie przyjmować pieczywo bezglutenowe, w następnym kroku wprowadzane jest pieczywo pszenne. Później wprowadzane są pokarmy mleczne. Jeśli ich pzyjmowanie nie wywołuje objawów niestrawności - stopniowo można wprowadzać kolejne produkty.

Czy mogę przynosić dziecku jedzenie z domu?

Z uwagi na przepisy sanitarno-epidemiologiczne nie wolno przynosić pacjentowi posiłków przygotowanych poza szpitalem. Można natomiast kupować dziecku żywność, ale dopuszczalne są tylko produkty gotowe, w oryginalnym, nienaruszonym opakowaniu. Należy unikać produktów łatwo psujących się i zaweirających dużo sztucznych dodatków. W przypadku wędlin, należy kupować je w markowym sklepie i powinny być pocięte na plasterki podczas zakupu lub w oddziale. W razie wątpliwości lepiej skonsultować się z dietetykiem, lekarzem lub pielęgniarką.